Günümüzde seçeneklerimiz o kadar sınırsız ki. Değerli yarı değerli, imitasyon, antika takılardan tutun da teknoloji yardımıyla üretilmiş takılara, gelenekselden çağdaşa her türden ürüne ulaşma imkânımız var. Ama bu çeşitlilik içinde kaybolan bir şey var, o da değer algımız.
Son derece iyi yapılmış, ustalıklı işlerin değerini bulamadığı bir dönemden geçiyoruz. Onun yerine çok basit ve talep gören işlerin yüksek fiyatlara satıldığı, marka değerinin ürünün değerinin önüne geçtiği bir dönem bu.
Takının değerli olması için değerli gördüğümüz maden ve taşlarla bezenmiş olmasının yanında taşıması gereken bazı özellikler var. Takının nasıl imal edildiğini bilirseniz ona gerçek ve hak ettiği değeri biçmeniz de kolay olur.
Nadirlik
Bir üründen ne kadar çok yapılırsa o ürünün değeri o kadar zayıflar. Peki bu işin içinde değilseniz bir takının nadir olduğunu nasıl anlarsınız?
Bazı takıların arkasında kaç adet üretilip kaçıncı adet ürün olduğuna dair kaşe bulunur. Sınırlı sayıda üretimden kaçıncısı olduğunu anlarsınız.
Kişiye özel çalışmalar bu gruba girer.
Seri üretim olmayan işler yine nadir ürünlerdir.
Bazı atölyeler ustalıklı işleriyle haklı bir ün salmıştır. Bu ürünlerden görürseniz tereddüt etmeden alabilirsiniz.
Bazı taşlar kesim ve renk açısından nadirdir. Bunları bir uzmana danışmadan bilmek zor. Mutlaka işin uzmanına danışın. Ya da internete…
Takıyı üreten kişinin o işteki ustalığı, işi nadir kılan unsurlardan biridir. Bu işin içinde olan biri olarak yazıyorum, bazen yaptığınız iyi bir işin aynısını bir kez daha aynı mükemmellikte yapamayabilirsiniz.
Teknik özellikler
Bazı teknikler çok zordur ve ustalık ister. Bazı teknikler artık kullanılmamaktadır. Sadece bilgisayar yardımıyla yapabileceğiniz işler ve elde yapılması zorunlu işler vardır. Bunlara meraklıysanız aşağıda listeleyeceğim teknikleri internette araştırıp bilgilenebilirsiniz. Alacağınız veya sahip olduğunuz takıları bir de bu açıdan değerlendirebilir, değerli olup olmadıklarına bu özelliklerine göre karar verebilirsiniz.
Granülasyon
En eski tekniklerden biridir. Madenin küçük küreciklerle bezenmesidir. Hem el işçiliği hem de teknoloji yardımıyla yapılması mümkün. Elde yapılanlar kıymetli. Ustalık istiyor.
Mine
Sıcak ve soğuk mine olarak iki teknik var. Sıcak mine cam, soğuk mine ise petrol türevi malzemedir. Değerli olan sıcak minedir. Ustalık ister. Bu teknikte dikkat edeceğiniz 2 şey, ürünün renginin muntazam olması ve uygulanan cam malzeme ile metal arasında boşluk kalmamış olması. Boşluk zamanla minenin kalkmasına ve dökülmesine neden olur.
Telkari
Çok ince tellerin bükülüp kaynatılıp şekillendirildiği eski bir tekniktir. Çok ince çalışıldığından tellerde kopma ve kalkma olup olmadığını kontrol edin. El emeği ile yapıldığından kıymetlidir.
Ajur
Metal plakanın üzerine desenlerin oyularak işlenmesidir. Hem bilgisayar çizimiyle, hem lazerle hem de elde kıl testere ile kesilerek yapılabilir. Elde yapılan iyi işler her zaman daha değerlidir.
Kalem işi
Metalin yüzeyi kazıma yöntemi ile desenlerle bezenir. Hem elde hem de lazerle bu desenler verilebilir. El işçiliği her zaman fark edilir. Çünkü lazer tekniğinde eldeki nüansları elde etmek mümkün değildir.
Mıhlama
Metale taşların yerleştirilmesi ve sabitlenmesi işidir. Bilgisayar çizimiyle üretim işi kolaylaştırmış ve seri üretim işler yapılması mümkün olmuştur. Ancak pek çok mıhlama tekniğinde el işçiliği zorunludur. Eğer özel süslemeler de varsa el işçiliğini ayırt etmek hiç de zor olmayacaktır.
Şunlara da dikkat edin;
Taşın yüzeyi metalle paralel olsun. Yamuk yerleştirilip yerleştirilmediğine bakın. Küçük taşların kırıkları olup olmadığına bakmak gerek. Değerini fazlasıyla düşürecektir.
Taş iyi sabitlenmiş olmalı.
Giysinize zarar verecek çıkıntılar içermemeli.
Kakma
Bir malzemeyi başka bir malzemeye alan açarak sabitleme işidir. Aslolan yapıştırıcı kullanmamaktır. Ancak günümüzde güçlü yapıştırıcıların üretimi ile beraber işi kolaylaştırdığı için üretimde yapıştırıcılar sıklıkla tercih edilmektedir. Hem kötü işçilikli kakma hem de yapıştırıcı kullanılan işler zamanla dökülüp bozulduğundan siz teknik açıdan iyi işler edinmeye özen gösterin.
Kabartma (Chasing & Repoussê) tekniği
Bu teknikle yapılmış işleri artık pek görmüyoruz. O nedenle elde yapılmış ince metalden çalışılmış kabartma işlerin değerli olduğunu söyleyebiliriz. Bu işlerde ustanın darbe izlerini görmek mümkündür. Teknoloji yardımıyla da yapılabildiğinden gözünüz ustanın el izlerinde olsun.
Kaynak
Kaynak, farklı metal parçaların birleştirilmesi için kullanılan bir tekniktir. Yüksek sıcaklık ve kimyasallar kullanıldığından taşlara zarar verir. Bu sebeple tamir gerektiren işler lazer tekniği ile kaynatılır. Kaynak uygulanan bölgede iki metalin birbirine tam kaynamadığını, onun yerine yüzeyde oluşan bir tabakayla tutturulduğunu görebilirsiniz. Bazı uygulamalar işin değerini düşürebilir. Orijinalliğini bozabilir.
Bazen de öyle ince parçaları birbirine eklemek gerekir ki lazer kaynak dışında başka bir çözümünüz yoktur. O zaman bu zorunluluk değerle ilgili bir olumsuzluk yaratmaz.